Tjerk Vermaning

Met de navigatie-knop bovenaan open je de verschillende pagina’s van de site. En natuurlijk start de site dan onder ‘Tjerk Vermaning’ met zijn levensverhaal.Wie was Tjerk Vermaning, wat inspireerde hem en hoe ontwikkelde zich de relatie met curator Van der Waals van het Drents Museum en professor Waterbolk van de Rijksuniversiteit Groningen? De geprezen amateurarcheoloog voelde zich door de ‘heren archeologen’ al snel ondergewaardeerd, hield zijn derde vondstconcentratie Eemster geheim en opende zijn eigen museumschip “De Palaeohistoria” om daar zijn vondsten tentoon te stellen. De zaken keren en Vermaning vindt zich halverwege de jaren zeventig terug in de rechtszaal met de wetenschappers tegenover hem. De Affaire Vermaning is geboren.

De Rechtszaak

Het tweede deel ‘De rechtszaak’ beschrijft het verloop van dit geruchtmakende proces tot de vrijspraak in hoger beroep. Het gaat over juridische fouten bij de aanhouding en de ontlastende proef met een vuistbijl in de rechtszaal. Hier lees je dat jaren na dato blijkt dat ontlastend wetenschappelijk onderzoek aan de rechtbank is onthouden, dat verklaringen van getuige-deskundige professor Bosinski niet oprecht zijn en hoe het over en weer gaat in de wetenschappelijk bewijsvoering. Het deel ‘De rechtszaak’ bevat een link naar de voor Veronica gemaakte documentaire ‘Een rechtelijke dwaling’ van journalist Co Patist. Verder een download met het boek ‘J’accuse’ (1999) van praktijkarcheoloog Ad Wouters, de getuige-deskundige die in de aanklacht werd meegesleurd. Ook vind je hier een download naar het mede door Wouters in 1973 geschreven boek ‘De waarheid over Tjerk Vermaning.’ De oprichting van de vereniging Aktieve Praktijk Archeologen Nederland (APAN) en haar activiteiten komen in dit deel aan bod. We beschrijven in dit deel kort een aantal van de boeken, toneelstukken en tentoonstellingen die er over Vermaning sindsdien zijn verschenen.

De Vindplaatsen

In deel drie ‘De Vindplaatsen’, de drie kampementen van Neanderthalers die Vermaning in Drenthe vond. We beschrijven deze prehistorische mens, zijn tijdperk, de ijstijden, zijn werktuigen en leefomstandigheden in algemene zin. Er is een subhoofdstuk van deel drie met meer informatie over Neanderthalers. Het is kennis in ontwikkeling en wetenschap die steeds opnieuw wordt bijgesteld. Terug navigerend vindt u in deel drie een origineel vondstverslag van de vuistbijl ‘Het oog van Ravenswoud’ zoals Vermaning een van zijn vondsten noemde. We beschrijven de vindplaats Hoogersmilde en presenteren de vondstresultaten van het onderzoek dat onder leiding van professor Waterbolk in 1965 werd gedaan. Dat dit onderzoek later door Waterbolk kon worden afgedaan als de vondst van in de grond gestopte vervalsingen wordt ondermeer door boer Vos, de eigenaar van de akker ontkracht, maar wordt ook niet ondersteund door een studieverslag van een van de student-assistenten en een meteorologisch rapport. Hoe een stenenvanger bij een aardappelfabriek Vermaning naar zijn tweede vindplaats Hijken leidde en wat daar gevonden werd komt vervolgens aan de orde. Dan is er nog vindplaats Eemster. En we eindigen met de Culturele Prijs van Drenthe die Vermaning kreeg, het gerucht over een aanstelling in Denemarken en de hartoperatie die hij in 1973 onderging.

Eerherstel

In deel vier Eerherstel beschrijven we hoe het web van verwikkelingen in de Affaire Vermaning steeds gecompliceerder wordt. Hoe vondsten van Vermaning als ‘incerto facto’s’ worden weggezet, omdat de archeologen de afslagen niet herkennen als menselijke bewerkingen. De kloof tussen Vermaning en de wetenschappers wordt steeds dieper. Hij noemt zijn derde vondstgroep van een mogelijk kampement Eemster en we leggen uit waarom hij de werkelijke vondstplaats bij Lhee geheim houdt. Eerherstel wilde Vermaning en dat is niet zomaar. In de loop der jaren zijn veel verhalen over hem uit zijn verband gerukt. Zoals het verhaal over het eredoctoraat dat hij zei te verdienen, maar hem niet gegund werd. We vertellen hier ook het verhaal achter de mislukte poging een opgraving bij vindplaats Eemster te doen. En hoe jaren later een tweede poging wel doorgang vindt, maar er kritiek is op de uitvoering door professor Roebroeks. Ook andere wetenschappers geven niet thuis en laten onderzoek verslonzen. Steeds meer manouvreren, steeds meer politiek en steeds minder onbevooroordeelde archeologen blijven er over na de discussie die we hier uit de doeken doen. Hoofdrolspelers Marcel Niekus, Henk Kars, Pieter Dijkstra, Klaas Geertsma, Louwe Kooijmans, Harry Huisman en meer personen leren we hier kennen.

Het Complot

Het complot is de titel van het vijfde deel van deze site. Eerst voeren we een door APAN-secretaris Klaas Geertsma ontdekte ruzie op tussen de internationaal gerenommeerde Franse professor Bordes en de zich groot voordoende Nederlandse professor Waterbolk. Is dit conflict tijdens een UNESCO-congres over archeologie in Parijs in 1972 de kiem van alle vervalsingstheorieën? Sloegen Waterbolk en zijn promovendus Stapert daarom als een blad aan de boom om? Het lijkt er veel op dat reputaties over de rug van Vermaning zijn uitgespeeld, zo laten we hier zien. En dan het complot waar Waterbolk mee op de proppen komt aan het eind van zijn carrière. Hij wijst Vermaning aan als de man die de vervalsingen mocht vinden die door zijn wraakzuchtige oud-collega bij de universiteit, Assien Bohmers, zouden zijn gemaakt. Het verraad van Waterbolk is compleet, maar een solide verklaring biedt het allemaal niet.

Ad Wouters

Een van de hoofdrolspelers is de naamgever van deel zes: Ad Wouters. Wie was deze gespecialiseerde praktijk-archeoloog die in het boek “Valsheid in Gesteente” in 2023 in zo’n kwaad daglicht wordt gesteld? Want volgens de schrijvers (Frans de Vries et al) was hij het meesterbrein van het in deel vijf geïntroduceerde complot. We verhalen over curator Leo Verhart van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden die Wouters vrijpleit. Gaan de schrijvers te ver in hun rol als rechercheur? Voor veel beginnende archeologen was Wouters juist een inspiratiebron en in de rechtszaak in 1978 was hij een getuige-deskundige voor de verdediging. Wouters won een eigen rechtszaak wegens smaad om zijn vondsten van een steen met een prehistorische afbeelding die bekend staat als de Danseres van Geldrop. De Archeaologische Berichten van Wouters en Franssen uit de jaren zeventig en tachtig zijn in dit deel te downloaden. In de Affaire Tjerk Vermaning gaat het om aanhoudende beschuldigingen van bedrog. De meeste publicaties presenteren de vervalsingen als een vastgesteld feit. Tjerk Vermaning kreeg een omstreden reputatie. Maar deze website biedt een alternatieve kijk op de gebeurtenissen met nieuwe inzichten en vergeten feiten. De lezer die denkt dat Vermaning schuldig is, wordt uitgedaagd om zijn of haar oordeel te heroverwegen. Toen de beschuldigingen tegen Vermaning steeds minder geloofwaardig bleken, kwam amateurarcheoloog Ad Wouters in beeld en werd hij ook verdacht van betrokkenheid bij de veronderstelde fraude. Maar de argumenten tegen Wouters zijn net zo ongeloofwaardig.

Technische Analyse

In 2022 verschijnt het boek Valsheid in Gesteente met nieuwe technische analyses van een aantal van de artefacten van Vermaning. Deze analyses van Liesegangen en ijzerinfiltraties komen naast eerdere analyses die gericht waren op afgesleten ribben, glanskenmerken, krasjes en afgesplinterde randen cq pseudoretouche. We geven in het deel Technische Analyse een uitleg bij de verklaringen die voor die eigenschappen zijn aangedragen. Hier kan je lezen dat veel technische analyses de plank misslaan. Geoarcheoloog professor Hans Huisman noemt het slijpplaatjes-onderzoek van De Vries et al dubieus. Waar je op objectieve maatstaven hoopt, blijkt er geregeld sprake van ondeugdelijk onderzoek. Hoe krijg je wetenschappelijk onderzoek wetenschappelijk? Waarom vergeleek drs. Stapert de vindplaats Hijken uit 1973 met een vindplaats in Mander in 1982 en neemt hij de laatste als maatstaf? Amateurarcheologen doen regelmatig een duit in het zakje met hun praktische en theoretische kennis van zaken. De hyaliettheorie bijvoorbeeld, of een discussie over valse frictieglans. Zij weerspreken de conclusies die de schrijvers van Valsheid in Gesteente trekken. Onder Technische Analyse vind je een link naar het artikel ‘Vermaning-mysterie opgelost’ (Klaas Geertsma, APAN-Extern 20) dat op de rol van wisselende bodemomstandigheden wijst. De Affaire Vermaning is geen beklonken zaak.